Opublikowane w

Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka

Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka pozwala na uniknięcie otrzymywania w przyszłości korespondencji od wierzycieli zmarłego.

W przypadku złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłym członku rodziny, tytuł do dziedziczenia przechodzi na dzieci osoby składającej oświadczenie, zatem od momentu złożenia oświadczenia przez rodzica rozpoczyna bieg sześciomiesięczny termin na złożenie oświadczenia przez dzieci. Dzieci pełnoletnie składają oświadczenie o przyjęciu albo o odrzuceniu w imieniu własnym przed sądem bądź przed notariuszem, a brak oświadczenia złożonego w tym terminie oznacza przyjęcie spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkodawcy.

W przypadku dzieci małoletnich brak złożenia oświadczenia w ustawowym terminie powoduje, że małoletni z ustawy przyjmie spadek z tzw. dobrodziejstwem inwentarza, a więc z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkodawcy do wysokości odziedziczonego majątku. Następstwem takiego przyjęcia spadku jest sporządzenie przez komornika sądowego na wniosek sądu spisu inwentarza (którego koszt sporządzenia obciąża spadkobiercę) oraz kwestia rozliczania się z wierzycielami spadkodawcy.

Uprzednia zgoda właściwego Sądu wydziału Rodzinnego i Nieletnich

Aby tego uniknąć przedstawiciel ustawowy powinien złożyć w imieniu dziecka oświadczenie o odrzuceniu spadku przez małoletniego. Jest to jednak czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego, a co za tym idzie – do złożenia takiego oświadczenia przez przedstawiciela ustawowego wymagana jest uprzednia zgoda właściwego Sądu Rodzinnego i Nieletnich. Właściwym Sądem jest sąd miejsca stałego pobytu dziecka.

Z uwagi na rozpoczynający bieg w dniu odrzucenia spadku przez rodzica sześciomiesięczny termin na złożenie oświadczenia w imieniu dziecka ważne jest, aby rodzice złożyli wniosek do Sądu o wyrażenie zgody jak najszybciej. Co prawda zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego – sześciomiesięczny termin na złożenie oświadczenia w imieniu dziecka w okresie rozpatrzenia wniosku o wyrażenie zgody na czynność przekraczającą zwykły zarząd nie biegnie, Sąd Najwyższy podkreślił bowiem, że przedstawiciel ustawowy małoletniego nie ma bezpośredniego wpływu na czas trwania postępowania przed sądem opiekuńczym (Postanowienie z dnia 20 listopada 2013 r. I CSK 329/13 , gdzie Sąd Najwyższy wskazał, że termin do odrzucenia spadku w imieniu małoletniego ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania przed sądem opiekuńczym w przedmiocie wyrażenia zgody na odrzucenie spadku).

Należy jednak pamiętać, że kwestia zawieszenia terminu wynika z orzeczenia sądowego, a nie stricte z obowiązujących przepisów prawa i nie czekać z czynnościami w tym zakresie na ostatnią chwilę.Wniosek należy odpowiednio uzasadnić tak, aby Sąd miał pewność, że odrzucenie spadku przez małoletniego jest w jego interesie, a więc wskazać informacje o stanie i źródle zadłużenia spadkodawcy.

Po prawomocnym zakończeniu wyżej opisanego postępowania przedstawiciele ustawowi małoletniego powinni, przed upływem 6 – miesięcznego terminu biegnącego dalej po wydaniu przez postanowienia zezwalającego na odrzucenie spadku, złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w sądzie lub przed notariuszem.

 

 

Opublikowane w

Umowa darowizny

Umowa darowizny to umowa której celem jest nieodpłatne przysporzenie obdarowanemu korzyści kosztem majątku darczyńcy. Tak jak inne umowy, umowa darowizny jest czynnością prawną dwustronną, co oznacza że jej zawarcie wymaga złożenia przez darczyńcę oświadczenia zawierającego jego zobowiązanie do przeniesienia własności rzeczy lub prawa na obdarowanego, jak i oświadczenia obdarowanego wyrażającego zgodę na to przeniesienie. Każda umowa dotycząca przeniesienia własności nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego czy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu  musi formę aktu notarialnego – umowa darowizny każdego z wymienionych praw zawarta w innej formie jest bezwzględnie nieważna.

Nieodpłatność świadczenia nie jest jedyną różnicą pomiędzy umową darowizny a inną umową przenoszącą własność:

1. Jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku, zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.

2. Gdy po zawarciu umowy darowizny, a  przed jej wykonaniem  stan majątkowy darczyńcy ulegnie takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Przyczyna, dla której doszło do pogorszenia stanu majątkowego darczyńcy, nie ma znaczenia, istotne jest, aby do zdarzenia tego doszło już po zawarciu umowy darowizny.

3. Obdarowany zawsze musi się liczyć z obowiązkiem zwrotu darczyńcy otrzymanej darowizny, jeżeli po zawarciu umowy darowizny dopuści się wobec darczyńcy rażącej niewdzięczność. O uznaniu, iż zachowanie obdarowanego ma charakter rażącej niewdzięczności w każdym wypadku decydują konkretne okoliczności, podlegające ocenie na tle stosunków i zwyczajów panujących w określonym środowisku. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że przez pojęcie rażącej niewdzięczności należy rozumieć tylko takie zachowania obdarowanego (działania lub zaniechania), które są skierowane przeciwko darczyńcy z zamiarem nieprzyjaznym. Mogą one być związane tak z popełnieniem przestępstwa przeciwko darczyńcy np. przeciwko życiu, zdrowiu i czci, jak o naruszenie przez obdarowanego obowiązków wynikających ze stosunków osobistych łączących go z darczyńcą (np. odmowa udzielenia pomocy w czasie choroby mimo oczywistej możliwości). Uprawnienie do odwołania darowizny z przyczyny rażącej niewdzięczności obdarowanego wygasa po upływie roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o rażącej niewdzięczności obdarowanego

4. Gdy czynność prawna dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli będzie miała charakter nieodpłatny , zwłaszcza przyjmie postać umowy darowizny, to pokrzywdzonemu wierzycielowi znacznie łatwiej będzie wystąpić przeciwko obdarowanemu korzystając z instytucji skargi paulińskiej. Decydują o tym dwa przepisy. Pierwszy z nich stwierdza, iż jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Uprawnienie pokrzywdzonego wierzyciela wygasa po upływie 5 lat od daty dokonania tej czynności.

5. Przepisy ustawy o księgach wieczystych u hipotece wyłączają ochronę nabywcy w postaci tzw. rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych w przypadku rozporządzeń nieodpłatnych, czyli np. w drodze darowizny. Zatem nawet fakt, iż darczyńca figurował jako właściciel w prowadzanej dla nieruchomości księdze wieczystej, nie będzie chronić obdarowanego, w przypadku gdy darczyńca nie był właścicielem darowanej nieruchomości lub prawo to zostało skuteczne zakwestionowane.

6. Jeżeli osoby uprawnione do zachowku nie otrzymały go w należnej wysokości bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje im przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Przy obliczaniu wysokości zachowku, dolicza się do spadku darowizny uczynione przez spadkodawcę. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. Nie wszystkie jednak darowizny będą uwzględniane przy obliczaniu wysokości zachowku. Nie uwzględnia się darowizn, których zmarły dokonał w okresie więcej niż dziesięciu lat przed śmiercią na rzecz osób niebędących spadkobiercami oraz nie będących uprawnionymi do spadku oraz drobnych darowizn, zwyczajowo w danym środowisku przyjętych. Spadkobiercy mogą uniknąć roszczeń o zachowek w razie wydziedziczenia spadkobiercy w testamencie, uznania go za niegodnego przez sąd, a także odrzucenia przez niego spadku. W takim ostatnim przypadku na miejsce takiej osoby wchodzą jej dzieci i wnuki. Dodatkowo można skutecznie wyłączyć możliwość podniesienia roszczenia o zachowek w przypadku zawarcia umowy o zrzeczenie się dziedziczenia. Umowę taką zawierają, w formie aktu notarialnego, potencjalny spadkobierca ustawowy , z drugiej zaś strony przyszły spadkodawca. Skutki umowy obejmują – co ważne – również zstępnych zrzekających się, chyba że umowa ze spadkodawcą mówi co innego.

7. Problem rozliczenia darowizn dokonanych jeszcze za życia spadkodawcy może pojawić się również na etapie działu spadku (tak sądowego, jak i umownego) w postaci obowiązku zaliczenia takich darowizn na poczet należnych poszczególnym spadkobiercom sched spadkowych. Obowiązek ten powstanie wyłącznie w przypadku dziedziczenia ustawowego i dotyczy rozliczeń pomiędzy zstępnymi lub między zstępnymi i małżonkiem. Spadkobierca może zmienić powyższą zasadę i zwolnić z obowiązku zaliczenia darowizny wskazane powyżej osoby. Z drugiej strony spadkobierca może nałożyć obowiązek zaliczenia darowizny również na spadkobiercę ustawowego innego niż zstępny lub małżonek . Gdy wartość podlegającej zaliczeniu darowizny jest większa niż wartość schedy spadkowej przysługującej obdarowanemu spadkobiercy, nie jest on uwzględniamy przy ustalaniu sched należnych poszczególnym spadkobiercom. Samo zaliczenie przebiega w ten sposób, że wartość darowizn podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny podlegającej zaliczeniu. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili działu spadku.

źródło: Grzegorz Kaptur, Nieruchomości 2009, Nr 7, C.H. BECK

 

Opublikowane w

Związki partnerskie u notariusza

Osoby pozostające w związkach partnerskich (zarówno hetero- jak i homoseksualnych) na co dzień borykają się w wieloma problemami natury prawnej czy administracyjnej związanych ze wspólnym pożyciem. Pomimo braku regulacji ustawowych, obecne przepisy pozwalają uregulować przynajmniej niektóre kwestie i znacznie ułatwić prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego. Poniżej kilka instytucji prawnych w których pomoże notariusz:

1. tzw. „Umowa Partnerska” 

w związkach partnerskich ma głównie znaczenie symboliczne. Pomimo że polskie prawo takiej umowy nie przewiduje, strony mogą ją zawrzeć na zasadzie swobody umów. Jej treść podyktowana jest zarówno wymogami prawa, jak również – co wynika z doświadczenia Kancelarii – emocjami Partnerów, którzy czynią z jej zawarcia niejako swój ślub. W treści umowy znajdują się zapewnienia o miłości i wierności, Partnerzy przysięgają sobie opiekę i  czynią się wzajemnie osobami najbliższymi, a zatem np. wyłączają możliwość przesłuchiwania w postępowaniu karnym dotyczącym drugiego Partnera oraz umożliwiają wyrażanie  decyzji o sposobie leczenia (np. gdy drugi Partner jest nieprzytomny).

Pamiętać należy, że prawo polskie nie przewiduje zalegalizowanych związków partnerskich, więc niejednokrotnie respektowanie postanowień takiej umowy będzie zależało od dobrej woli osób trzecich. Zawarcie takiej umowy reguluje relacje między jej stronami, nie uczyni zaś ze związku odpowiednika związku małżeńskiego z wszystkimi jego właściwościami prawnymi.

2. Pełnomocnictwo

osobą upoważnioną do dokonywania czynności w imieniu i na rzecz Partnera-Mocodawcy nie musi być wyłącznie członek rodziny. Szerokie pełnomocnictwo w formie aktu notarialnego pozwoli Partnerowi-Pełnomocnikowi przykładowo  na nabywanie, zbywanie praw, obsługę rachunków bankowych, reprezentowanie na zgromadzeniach wspólnoty, umożliwi także załatwianie wszelkich spraw urzędowych.

Pamiętać należy, że  w przypadku gdy z przepisów wynika obowiązek dołączenia do akt sprawy oryginału lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa, to z chwilą złożenia takiego dokumentu powstaje obowiązek zapłaty opłaty skarbowej w kwocie 17,00 zł. Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane w dowolnej formie.

3. Testament

jedynym wyjściem, aby Partnerzy dziedziczyli po sobie jest sporządzenie testamentu. Testament może być sporządzony w całości odręcznie bądź w formie aktu notarialnego, przy czym to ta ostatnia forma daje większą pewność prawną.

Pamiętać należy, że jeżeli jeden z Partnerów do całego spadku powoła drugiego Partnera z pominięciem np. swoich zstępnych, mogą oni wystąpić do Partnera-Spadkobiercy z roszczeniem o zachowek. Ponadto Partner-Spadkobierca, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, jest osobą obcą w stosunku do Partnera-Spadkodawcy, więc co do zasady znajduje się w grupie podatkowej w której wyliczany jest najwyższy podatek od spadku.

4. Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia

aby wyłączyć roszczenia o zachowek zstępnych lub  w przypadku bezdzietnego partnera – jego rodziców, partnerzy mogą z uprawnionymi do zachowku członkami swojej rodziny (zstępni, małżonek, rodzice) zawrzeć umowę o zrzeczenie się dziedziczenia, która to umowa zarówno wyłącza dziedziczenie tej osoby, jak i uniemożliwia jej dochodzenie zachowku.

Pamiętać należy, że jeżeli zawrze się taką umowę z członkami najbliższej rodziny, a Partner który został powołany jako jedyny spadkobierca w testamencie nie będzie mógł z jakichkolwiek powodów przyjąć spadku, spadek przejdzie na członków dalszej rodziny Partnera-Spadkodawcy z pominięciem tych osób, które na mocy umowy o zrzeczenie się dziedziczenia zrzekły się dziedziczenia po  Partnerze-Spadkodawcy.

5. Ugoda alimentacyjna

w przypadku gdy Partnerzy mają dzieci mogą zawrzeć ugodę alimentacyjną wskazującą w jakiej wysokości, formie i w jakich terminach zobowiązują się do przekazywania kwot pieniężnych na ich utrzymanie. Takie zobowiązanie poddać można w akcie notarialnym rygorowi egzekucji, która to instytucja ma na celu przyspieszenie procesu dochodzenia roszczenia.

6. Umowa dożywocia

umowa przenosząca własność nieruchomości bądź udziału w nieruchomości bez zapłaty ceny, ale w zamian za dożywotnią opiekę. Prawa osoby, która opieką ma być otoczona ujawniane są w dziale III księgi wieczystej. Od takiej umowy nabywca zobowiązany jest przy akcie notarialnym zapłacić podatek w wysokości 2% od wartości.

Wszystkie te instytucje są znane polskiemu prawu od dziesięcioleci, mamy jednak nadzieję, że zestawienie ich w jednym miejscu ułatwi Państwu podjęcie najlepszych dla siebie decyzji i ułatwi życie w związku partnerskim.

Opublikowane w

Najem okazjonalny

Zgodnie z wprowadzonym art. 19a. ust. 1 Ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego umowa o najem okazjonalny jest szczególnym rodzajem umowy, który obejmuje wyłącznie lokale służące do zaspakajania potrzeb mieszkaniowych zatem nie ma ona zastosowania do lokali użytkowych.

Wynajmującym w umowie najmu okazjonalnego może być wyłącznie właściciel lokalu mieszkalnego bądź osoba posiadająca tytuł prawny do używania lokalu stanowiącego przedmiot umowy najmu okazjonalnego – inny niż własność np. członek spółdzielni mieszkaniowej dysponujący spółdzielczym prawem do lokalu. Najemcą może być tylko osoba fizyczna, bo tylko jej służy atrybut zaspokajania potrzeb mieszkaniowych.

Umowa najmu okazjonalnego powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności, co odnosi się także do zmian umownych. Jest to umowa zawierana na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 10 lat.Do umowy dołączyć należy w szczególności ( art 19a ust.2 ustawy) :

1) oświadczenie najemcy w formie aktu notarialnego, w którym najemca poddał się egzekucji i zobowiązał się do opróżnienia i wydania lokalu w terminie wskazanym w żądaniu,

2) wskazanie przez najemcę innego lokalu, w którym będzie mógł zamieszkać w przypadku wykonania egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu, [WZÓR WSKAZANIE INNEGO LOKALU]

3)oświadczenie właściciela lokalu lub osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu o wyrażeniu zgody na zamieszkanie najemcy i osób z nim zamieszkujących w lokalu. [WZÓR OŚWIADCZENIE WŁAŚCICIELA INNEGO LOKALU]

Ustawodawca użył określenia „w szczególności” co oznacza, że do umowy tej mogą być załączone także inne inne dokumenty według uznania stron umowy.

Należy pamiętać, że to na wynajmującym ciąży obowiązek zgłoszenia umowy najmu okazjonalnego naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania wynajmującego w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia najmu. Niedopełnienie powyższego warunku będzie skutkowało tym, że zawarta umowa najmu nie będzie umową najmu okazjonalnego, a zwykłą umową najmu, tym samym wynajmujący nie będzie mógł skorzystać z warunków ochrony przewidzianych dla tej formy umów, czyli uproszczonego sposobu na opróżnienie lokalu. W tym wypadku najemcy przysługuje prawo żądania od wynajmującego przedstawienia potwierdzenia zgłoszenia umowy naczelnikowi urzędu skarbowemu.

Wypowiedzenie umowy najmu okazjonalnego

Umowa najmu jest tak skonstruowana, że przede wszystkim wynajmującemu przysługuje możliwość wypowiedzenia umowy z winy najemcy.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 pkt 1-3 ustawy o ochronie praw lokatorów  nie później niż na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego, właściciel może wypowiedzieć stosunek prawny, jeżeli lokator:

  1. mimo pisemnego upomnienia nadal używa lokalu w sposób sprzeczny z umową lub niezgodnie z jego przeznaczeniem lub zaniedbuje obowiązki, dopuszczając do powstania szkód, lub niszczy urządzenia przeznaczone do wspólnego korzystania przez mieszkańców albo wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali, lub
  2. jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu co najmniej za trzy pełne okresy płatności pomimo uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności, lub
  3. wynajął, podnajął albo oddał do bezpłatnego używania lokal lub jego część bez wymaganej pisemnej zgody właściciela, lub
  4. używa lokalu, który wymaga opróżnienia w związku z koniecznością rozbiórki lub remontu budynku, z zastrzeżeniem art. 10 ust. 4.
Opublikowane w

Umowa o alimenty w formie aktu notarialnego

Zgodnie z treścią art. 138  Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, strony mogą ustalić obowiązek alimentacyjny w drodze zawartej umowy notarialnej. W tym celu należy z osobą zobowiązaną do świadczeń alimentacyjnych  ustalić wysokość alimentów, termin oraz sposób ich płatności.

Umowa notarialna o ustalenie obowiązku alimentacyjnego powinna zawierać poza określeniem stron, osoby uprawnionej z tytułu alimentów, wysokości alimentów, terminu i sposobu ich przekazania również kwestię naliczania odsetek w przypadku opóźnienia płatności oraz ewentualnie zapis o dobrowolnym poddaniu się egzekucji przez dłużnika.

Akt notarialny zawierający oświadczenie dłużnika alimentacyjnego o poddaniu się egzekucji  jest tytułem  egzekucyjnym, który pozwala wystąpić wierzycielowi do sądu z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności. W przypadku, gdy dłużnik przestaje płacić ustalone notarialnie alimenty tytuł egzekucyjny wraz klauzulą wykonalności  staje się tytułem wykonawczym, który pozwala na skierowanie sprawy do komornika w celu wszczęcia egzekucji z majątku dłużnika ( np. z osiąganego wynagrodzenia za pracę).

Umowa alimentacyjna może być w każdej chwili zmieniona lub rozwiązana, a zawarcie Umowy nie wyłącza drogi sądowej w zakresie ustalenia lub zmiany zobowiązania alimentacyjnego. W żaden sposób jednak polskie prawo nie pozwala na zrzeczenie się w imieniu osoby uprawnionej świadczeń alimentacyjnych.

Opublikowane w

Umowa majątkowa małżeńska

Umowa majątkowa małżeńska to wyjątek od zasady przewidzianej w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, zgodnie z którym z chwilą zawarcia związku małżeńskiego powstaje między małżonkami wspólność ustawowa. Wyjątkiem jest sytuacja, w której tzw. nupturienci już przed zawarciem związku małżeńskiego zawarli umowę, że w małżeństwie ich będzie obowiązywał inny niż ustawowy ustrój majątkowy. Jeżeli umowa majątkowa została zawarta przed zawarciem małżeństwa, wówczas z chwilą jego zawarcia zaczyna obowiązywać między małżonkami wybrany przez nich rodzaj ustroju umownego, czyli ustawowa wspólność nigdy nie powstaje. Gdy natomiast do zawarcia umowy doszło w czasie trwania małżeństwa, to z chwilą jej zawarcia ustaje ustrój wspólności ustawowej, który z woli stron zastępowany jest wybranym przez nie ustrojem. Małżonkowie mogą  rozszerzyć lub zawęzić zakres wspólności ustawowej, a także doprowadzić do zupełniej rozdzielności poprzez zawarcie stosownej umowy. W przypadku zawarcia umowy majątkowej już po zawarciu małżeństwa uznaje się, że z chwilą ustania wspólności udziały małżonków w majątku który do tej pory był ich majątkiem wspólnym są równe, chyba że strony ustalą w umowie inne udziały.

Wspólność rozszerzona

Wspólność rozszerzona polega na tym, że małżonkowie włączają do majątku wspólnego przedmioty, które w ustroju ustawowym należałyby do ich majątków osobistych. Co istotne, umowa taka nie ma na celu wprowadzenia do majątku wspólnego małżonków konkretnych składników majątkowych, jeśli więc strony postanowią rozszerzyć majątek wspólny na nieruchomości otrzymane przez każdego z małżonków w drodze darowizny, to będzie ona dotyczyła zarówno darowizn dokonanych przed zawarciem umowy rozszerzającej wspólność, jak i po jej zawarciu.

Wspólność ograniczona

Ze wspólnością ograniczoną mamy do czynienia, gdy grupa przedmiotów objętych majątkiem wspólnym zostaje włączona do majątków osobistych małżonków (np. dochody z tychże majątków).

Istotą rozdzielności  jest stan, w którym nie istnieje wspólność majątkowa, zaś małżonkom przysługują wyłącznie ich majątki osobiste obejmujące składniki nabyte zarówno przed zawarciem umowy, jak i później. Każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem i co istotne, nie potrzebuje zgody i obecności drugiego małżonka np. przy podpisywaniu umów dotyczących prowadzonej działalności gospodarczej. Konsekwencją zawarcia takiej umowy jest brak możliwości wspólnego rozliczania się z podatku przez małżonków, umowa nie ma jednak wpływu na kwestię dziedziczenia czy wyłączenia małżonka ze zwolnienia przewidzianego w art. 4 a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Potencjalny wierzyciel traci możliwość zaspokojenia swojej wierzytelności z majątku wspólnego małżonków, ten bowiem przestaje istnieć w chwili podpisania umowy majątkowej. Aby jednak umowa ta była skuteczna względem wierzyciela, fakt jej zawarcia oraz jej rodzaj muszą być kontrahentowi wiadome. Wprowadzenie tego ustroju pozwala również na przeprowadzenie podziału majątku wspólnego małżonków, ustawa zabrania bowiem w czasie trwania pomiędzy małżonkami wspólności ustawowej żądać podziału majątku wspólnego.

Szczególną odmianą rozdzielności jest rozdzielność z wyrównaniem dorobków. Tak jak to opisano powyżej małżonkowie zachowują pełną samodzielność majątkową, jednak z chwilą jego ustania ustania małżeństwa chroniony jest interes tego z małżonków, który miał ograniczone możliwości (np. wskutek wychowywania dzieci czy choroby) zwiększenia swego majątku. Taki małżonek może żądać wyrównania dorobków – w drodze zapłaty lub przeniesienia prawa. Dorobkiem każdego z małżonków jest  wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej, przy uwzględnieniu wskazanych w ustawie doliczeń oraz konieczności pominięcia niektórych składników.

Umowa majątkowa wymaga dla swej ważności formy aktu notarialnego, przy czym możliwa jest jej zmiana lub rozwiązanie, s małżonkowie mogą zmienić dotychczasowy rodzaj ustroju umownego na inny lub powrócić do ustroju wspólności ustawowej.

Opublikowane w

Wydziedziczenie

Wydziedziczenie to pozbawienie prawa do zachowku, nie jest to zatem to samo, co pominięcie kogoś w testamencie. Osobie pominiętej w testamencie, ale nie wydziedziczonej, należącej do kręgu najbliżej rodziny spadkodawcy  (dzieci i małżonek, a jeżeli spadkodawca nie miał dzieci – małżonek rodzice)  należy się zachowek, to jest przewidziana przez ustawodawcę rekompensata finansowa dla pominiętego w testamencie członka najbliższej rodziny, który w przypadku braku testamentu dziedziczyłby po spadkodawcy z ustawy. Co do zasady wysokość zachowku to 1/2 wartości udziału, który przypadłby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, jeżeli jednak uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jest małoletni, zachowek wynosi 2/3 wartości udziału.

Wydziedziczenie zwalnia spadkobierców z obowiązku wypłacenia lub wyrównania zachowku osobie wydziedziczonej, jednak aby wydziedziczenie było skuteczne muszą być spełnione, a następnie opisane w testamencie – bo tylko w testamencie testator może dokonać wydziedziczenia – następujące przesłanki:

1. Uprawniony do zachowku wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego – dotyczy to sytuacji, w których pomimo ingerencji testatora, jego przyszły spadkobierca zachowuje się niezgodnie z przyjętymi w społeczeństwie zasadami, na przykład prowadzi działalność przestępczą, jest uzależniony od alkoholu czy narkotyków, uchyla się od pracy, porzuca rodzinę.

2. Dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci – przestępstwo powinno być potwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu, natomiast obraza czci nie musi być karana, wystarczy opisanie zachowania, musi jednak być rażąca.

3. Uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych – oznacza to bądź zupełne zerwanie kontaktu, bądź celowe i zamierzone nie okazywanie wsparcia, zainteresowania stanem zdrowia czy też nie wypełnianie obowiązku alimentacyjnego.

Powyższe okoliczności muszą być trwałe.

Wszystkie te zachowania powinny być szczegółowo opisane w testamencie. Należy także pamiętać, że w przypadku wydziedziczenia dziecka, w jego miejsce prawo do zachowku nabywają dzieci wydziedziczonego.