Opublikowane w

zmiany w przepisach dotyczących odrzucenia spadku przez osobę małoletnią

Dnia 15 listopada 2023 roku wchodzą w życie zmiany ustawy Kodeks cywilny, które mają ułatwić odrzucenie spadku przez osoby małoletnie. Po dniu  15 listopada 2023 roku  nie będzie do złożenia takiego oświadczenia wymagana prawomocna zgoda sądu rodzinnego, ale wyłącznie pod następującymi warunkami:

– tytuł małoletniego do spadku musi powstać wskutek odrzucenia spadku przez jego rodzica (np. sytuacja gdy małoletni dziedziczyłby po dziadkach), natomiast jeśli dziecko dziedziczy po zmarłym rodzicu równolegle  z małżonkiem zmarłego, nawet jeśli małżonek zmarłego spadek odrzuci, do odrzucenia spadku przez dziecko musi być zgoda sądu rodzinnego
– dzieci pełnoletnie muszą w komplecie odrzucić spadek przed małoletnimi, wiec jeśli pełnoletnie dziecko nie rokuje że sprawę załatwi szybko lub jest to przyrodnie rodzeństwo, z którym jest słaby kontakt, zalecamy wystąpienie do sądu rodzinnego o zgodę na odrzucenie spadku przez małoletniego, aby w ostatniej chwili nie okazało się że dla małoletniego zaraz upłynie termin do złożenia w jego imieniu oświadczenia i z uprzednią zgodą sądu rodzinnego już rodzice nie zdążą
– rodzice aby złożyć oświadczenie muszą być w kancelarii razem, a jeśli jest to jeden rodzic – musi mieć  zgodę drugiego rodzica na tę konkretną czynność w formie aktu notarialnego lub w formie z podpisem notarialnie poświadczonym
– konieczne jest okazanie w kancelarii aktu urodzenia dziecka, ponieważ notariusz musi mieć pewność że osoby składające oświadczenie na pewno są rodzicami tego dziecka.
Opublikowane w

Zachowek

Zachowek to przewidziana w kodeksie cywilnym forma ochrony interesów osób najbliższych spadkodawcy, którym przysługuje roszczenie względem spadkobierców powołanych do dziedziczenia o zapłatę określonej sumy pieniężnej.

Uprawnionymi z tytułu zachowku, a więc osobami które mogą wystąpić do spadkobierców z żądaniem o jego zapłatę są wyłącznie: małżonek i zstępni zmarłego (a więc dzieci, wnuki itd.), a jeśli zmarły nie miał dzieci – jego rodzice. Oznacza to, że roszczenie o zachowek nie przysługuje np. rodzeństwu zmarłego. Nie będą oni jednak mogli dochodzić swoich roszczeń w przypadku jeśli zostały w postępowaniu sądowym uznane za niegodne, nadto uprawnień do zachowku nie mają osoby, które zrzekły się dziedziczenia lub odrzuciły spadek przysługujący im z mocy ustawy,małżonek wyłączony od dziedziczenia w sytuacji, gdy spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu z winy małżonka i żądanie to okazało się uzasadnione oraz osoby wydziedziczone przez spadkodawcę.

Małżonek i zstępni lub rodzice spadkodawcy mają prawo żądania od spadkobierców zachowku lub uzupełnienia zachowku w sytuacji, kiedy sami dziedziczą, ale ich udział w spadku nie pokrywa należnego im zachowku lub jeżeli zostali wyłączeni od dziedziczenia, nie otrzymali go w innej postaci, niż powołanie do dziedziczenia (np. w postaci dokonanych za życia spadkodawcy darowizn).

Wysokość zachowku

Uprawnionemu, który jest trwale niezdolny do pracy, oraz małoletniemu zstępnemu należy się 2/3 udziału spadkowego, który przypadłby mu przy dziedziczeniu ustawowym. Wszystkim pozostałym należy się 1/2 udziału spadkowego, który przypadałby im przy dziedziczeniu ustawowym.

Doliczanie darowizn

Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych (np. okolicznościowych prezentów.) Nie dolicza się również tych darowizn które były dokonane przez spadkodawcę na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo osobami uprawnionymi do zachowku dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku. Zatem darowizny dokonane na rzecz spadkobierców oraz osób uprawnionych do zachowku dolicza się przy obliczaniu zachowku bez względu na to, jak dawno zostały dokonane.

Roszczenie z tytułu zachowku przechodzi na spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten należy do osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy. Oznacza to, że roszczenie to nie przejdzie np. na rodzeństwo spadkodawcy, jeśli jego rodzice zmarli, ani na małżonka zmarłego dziecka spadkodawcy, ale przejdzie na dzieci zmarłego dziecka spadkodawcy.

 

 

Opublikowane w

Zrzeczenie się dziedziczenia

Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia to umowa uregulowana w art. 1048 k.c.,  w której przyszły spadkobierca ustawowy zrzeka się dziedziczenia po przyszłym spadkodawcy.

Umowa taka musi być zawarta za życia spadkodawcy oraz pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego.

Skutki prawne zrzeczenia się dziedziczenia nie rozciągają się na dziedziczenie testamentowe, wobec czego spadkobierca ustawowy, który zrzekł się przez umowę z przyszłym spadkodawcą dziedziczenia po nim, może dziedziczyć po tym spadkodawcy na podstawie sporządzonego przez spadkodawcę testamentu.

Skutkiem zrzeczenia się dziedziczenia jest wyłączenie zrzekającego się od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku, co oznacza, że nie będzie dziedziczył po zmarłym z ustawy, ale również nie otrzyma także po nim zachowku.

W braku odmiennych ustaleń, umowa zrzeczenia się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się.

Po osobie zmarłej nie można zrzec się dziedziczenia, można jedynie spadek po takiej osobie odrzucić w terminie 6 miesięcy od kiedy spadkobierca dowiedział się o swoim tytule powołania.

Opublikowane w

Dwuosobowa spółka cywilna a śmierć wspólnika

Jeżeli umowa spółki cywilnej nie stanowi inaczej – w razie śmierci wspólnika dwuosobowej spółki cywilnej, spółka cywilna ulega ona rozwiązaniu.

Skutek taki jednak nie nastąpi, jeżeli umowa spółki przewiduje, że w miejsce zmarłego wstąpią jego spadkobiercy. Na taką możliwość wskazuje art. 827 Kodeksu cywilnego który stanowi, że można zastrzec, iż spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki na jego miejsce. W wypadku takim powinni oni wskazać drugiemu wspólnikowi jedną osobę, która będzie wykonywała ich prawa. Dopóki to nie nastąpi, pozostali wspólnicy mogą samodzielnie podejmować czynności w zakresie prowadzenia spraw spółki.

Zatem jeżeli wspólnicy chcą, aby na ich miejsce wstąpili  spadkobiercy, muszą zawrzeć odpowiednie postanowienie w umowie spółki.

Jeżeli umowa spółki zawarta była w formie pisemnej, do zmiany wystarczy podjęcie uchwały sporządzonej na piśmie w przedmiocie zmiany umowy spółki, przykładowo : wspólnicy jednomyślnie postanawiają zmienić umowę spółki poprzez dodanie paragrafu stanowiącego, że w razie śmierci wspólnika spółki, jego spadkobiercy wejdą do spółki na jego miejsce”.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 21 stycznia 2010 r., nr IBPP1/443-1067/09/EA, wypowiadając się w kwestii skutków śmierci wspólnika dwuosobowej spółki cywilnej stwierdził, że istotne są zapisy umowy spółki które przewidują lub nie przewidują wejścia spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika. Śmierć wspólnika w dwuosobowej spółce cywilnej nie powoduje rozwiązania spółki, o ile spadkobierca wejdzie w miejsce zmarłego wspólnika. Spółka może więc ulec rozwiązaniu w przypadku śmierci wspólnika, o ile wspólników było dwóch oraz gdy w umowie spółki nie zostało zastrzeżone, że spadkobiercy wspólnika mogą wejść na jego miejsce. Do rozwiązania spółki cywilnej dochodzi również, gdy spadkobiercy nie chcą lub nie mogą wejść w miejsce zmarłego wspólnika.

Po wejściu do dwuosobowej spółki cywilnej spadkobierców zmarłego wspólnika (zgodnie z postanowieniami umowy spółki cywilnej) spółka nadal będzie istnieć – nie dojdzie do jej rozwiązania.

źródło: http://www.gofin.pl/firma/17,2,120,150150,kontynuacja-spolki-cywilnej-pomimo-smierci-wspolnika.html

Opublikowane w

Testament czy darowizna ?

Testament czy darowizna ? Klienci często zwracają się z pytaniami dotyczącymi podziału ich majątku pomiędzy dzieci – nie wiedzą, czy zrobić to w formie darowizny, czy spisać testament. Jaka forma jest lepsza?

By odpowiedzieć na powyższe pytanie należy poznać różnice pomiędzy testamentem i darowizną.

Różnice pomiędzy testamentem i darowizną

Darowizna jest umową zawieraną pomiędzy darczyńcą a obdarowanym za życia darczyńcy. Mocą tej umowy darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego z własnego majątku. Obdarowany musi wyrazić zgodę na przyjęcie świadczenia – wykluczone jest zatem obdarowanie kogoś bez jego wiedzy lub zgody. Z uwagi na rażącą niewdzięczność obdarowanego darczyńca może wykonaną darowiznę odwołać w terminie 1 roku, od kiedy o rażącej niewdzięczności obdarowanego się dowiedział.

Podstawową cechą darowizny odróżniającą ją od testamentu jest przejście prawa własności na obdarowanego jeszcze za życia darczyńcy – z chwilą podpisania umowy darowizny zmienia się właściciel rzeczy, co może spowodować sytuację, że np. rodzice będą zamieszkiwać w mieszkaniu należącym już do ich dzieci. Nowy właściciel może również nabytą rzecz sprzedać czy zastawić. Na rzecz darczyńcy w umowie darowizny można ustanowić dożywotnią służebność mieszkania, która da darczyńcom prawo zamieszkiwania w zbywanych lokalu, a której ujawnienie w dziale III księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości jest sygnałem dla potencjalnego nabywcy, że lokal którym jest zainteresowany musiałby nabyć wraz z mieszkańcami.

Testament jest jednostronnym rozrządzeniem osoby na wypadek śmierci. Jest to zatem jednostronne oświadczenie woli testatora, w którym powołuje do całości, bądź części spadku osobę lub osoby. Testament sporządzony w jednej z dozwolonych prawem form (własnoręcznym pismem, notarialnej, i innych) wywołuje jednak skutki dopiero z chwilą śmierci jego testatora –   prawa i obowiązki przejdą na spadkobierców z chwilą jego śmierci.  Testator do końca życia zachowuje zatem prawo własności swojego majątku i może nim swobodnie dysponować, w każdej chwili może również testament odwołać lub zmienić.

Zarówno sporządzając umowę darowizny jak i testament należy pamiętać o zachowku czyli uprawnieniu najbliższej rodziny przysługującemu zstępnym (dzieci, wnuki, prawnuki itp.), małżonkowi, a gdy zstępnych nie ma – również rodzicom spadkodawcy.  Uprawnieni mogą domagać się od spadkobiercy testamentowego lub od obdarowanego zachowku, czyli części majątku spadkodawcy w wysokości ½ lub 2/3 udziału spadkowego, który otrzymaliby w drodze dziedziczenia ustawowego, czyli gdyby testamentu nie było bądź gdyby wcześniej konkretny składnik nie został wyprowadzony z majątku spadkodawcy w drodze darowizny.

 

Opublikowane w

Wyjazdowe czynności notarialne

Wyjazdowe czynności notarialne, czyli te które odbywają się poza siedzibą kancelarii, to wyjątek przewidziany przez ustawodawcę w ustawie Prawo o notariacie.

Zgodnie z art. 3 ustawy Prawo o notariacie, notariusz dokonuje czynności notarialnych w kancelarii notarialnej. Jest to zasadą, od której ustawodawca przewidział wyjątek §2 powołanego przepisu. Wskazano bowiem, że czynność notarialna może być dokonana także w innym miejscu, jeżeli przemawia za tym charakter czynności lub szczególne okoliczności (np. w domu, szpitalu czy areszcie).

Szczególne okoliczności

Pojęcie „szczególnych okoliczności” nie zostało zdefiniowane. Sąd Najwyższy w jednym ze swoich orzeczeń wskazał jednak, że ocena szczególnych okoliczności nie może być dowolna i nie oznacza swobodnego korzystania przez notariusza z możliwości dokonywania czynności notarialnych poza kancelarią. Oznacza to, że notariusz oraz strony czynności notarialnej nie mogą kierować się tylko swoją chęcią czy wygodą. Wola stron i zgoda notariusza na dokonanie czynności poza kancelarią nie jest wystarczającą przesłanką uznania ich za „szczególne okoliczności”, o których mówi prawo o notariacie. Obowiązujące przepisy nie dają notariuszowi swobody w podejmowaniu decyzji czy czynność notarialna ma być dokonana w kancelarii czy też poza nią. Ten drugi przypadek jest wyjątkiem. Jak się jednak okazuje, notariusze, chcąc być konkurencyjni na rynku, coraz częściej dokonują czynności notarialnych

Szczególne okoliczności to m.in. zły stan zdrowia klienta, problemy z poruszaniem się czy pobyt w miejscu, z którego nie ma możliwości swobodnego wyjścia (areszt, więzienie). Notariusz może również udać się na walne zgromadzenie spółki czy zebranie wspólnoty mieszkaniowej.

Obecnie dokonywanie czynności notarialnych poza kancelarią bez uzasadnienia jest przewinieniem zawodowym i naruszeniem zasad kodeksu etyki zawodowej, zagrożonym karą dyscyplinarną (m.in. upomnienia, nagana, kara pieniężna).

Opublikowane w

Dziedziczenie w ułamkach

Z uwagi na to, że często klienci pytają dlaczego z postanowienia spadkowego po małżonku i rodzicu bądź z aktu sporządzenia dziedziczenia wynika, że odziedziczyli – przykładowo – udział wynoszący 1/3 części, natomiast w księdze wieczystej są wpisani jako współwłaściciele w udziale wynoszącym 1/6 wyjaśniamy:

Dziedziczenie składników majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego małżonków:

– majątek wspólny małżonków, o ile nie zawarli za życia umowy o wyłączenie wspólności ustawowej małżeńskiej, to wspólność łączna, czyli bezudziałowa – oznacza to, że w jej trakcie nie można określić wysokości udziału, jaki przysługuje każdemu małżonkowi.

– w chwili śmierci jednego z małżonków cały ten wspólny majątek dzieli się co do zasady na pół, chyba że spadkobiercy zażądają ustalenia innych udziałów. Jedna połowa pozostaje z mocy prawa przy małżonku, który pozostał przy życiu i stanowi od tej chwili jego majątek osobisty, natomiast druga połowa podlega dziedziczeniu przez wszystkich spadkobierców – dla naszego przykładu będzie to małżonek, który pozostał przy życiu i dwoje dzieci.

– zatem udział 1/3 jest to udział w 1/2 która podlega dziedziczeniu, stąd też finalnie jest to udział 1/6 w przedmiocie, który wchodził do majątku wspólnego małżonków.

DZIEDZICZENIEZatem efektem końcowym dziedziczenia przedstawionego na grafikach jest sytuacja, w której w przedmiocie stanowiącym wcześniej składnik majątku wspólnego małżonków małżonek pozostający przy życiu ma udział wynoszący 4/6 – w tym udział 3/6 nabyte z mocy prawa z chwilą śmierci małżonka i udział 1/6 nabyty w drodze dziedziczenia po nim, a każde z dwójki dzieci ma udział wynoszący po 1/6 części.

Opublikowane w

Od 18 października 2015 roku milczenie spadkobiercy oznaczać będzie przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

Zmianę zasad odpowiedzialności za długi zmarłego przynosi nowelizacja kodeksu cywilnego, która 18 października 2015 roku wchodzi w życie, a w zakresie skutków milczenia spadkobiercy w pierwszych 6 miesiącach od dnia, w którym dowiedział się on o tytule swojego powołania dotyczyć będzie wyłącznie spadków otwartych po tej dacie.

Do tej pory, jeśli w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania nie złożył on oświadczenia o odrzuceniu spadku albo o przyjęciu spadku z ograniczeniem odpowiedzialności za długi, przyjmował spadek z długami (wprost), za które odpowiadał majątkiem odziedziczonym oraz całym swoim własnym majątkiem.

Dobrodziejstwo inwentarza

Od dnia 18 października 2015 roku milczenie spadkobiercy oznaczać będzie przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Inwentarz to aktywa spadkowe: nieruchomości, ruchomości, gotówka, prawa majątkowe itp. pomniejszone o długi spadkodawcy, np. niespłacone przez zmarłego pożyczki. Kwota inwentarza jest w tym przypadku kluczowa, gdyż tylko do jej wysokości spadkobierca bądź spadkobiercy będą spłacać długi zmarłego.

W praktyce oznacza to  że jeśli spadkodawca zostawił niespłacony kredyt na 200.000,00 zł zł i mieszkanie warte 150.000,00 zł, spadkobierca będzie spłacał zadłużenie spadkodawcy tylko do kwoty 150.000,00 zł. Sytuacja wygląda obiecująco niestety głównie teoretycznie – jeżeli  Wierzyciel jest zainteresowany zajęciem otrzymanego w spadku lokalu i przeprowadzeniem  jego  sprzedaży. Należy pamiętać, że w sytuacji jak powyżej wierzyciel może dokonać wyboru i zamiast zająć mieszkanie które wchodzi w skład spadku – może zająć do wysokości zadłużenia na przykład rachunek bankowy spadkobiercy, jego wynagrodzenie bądź inne jego nieruchomości jeśli uzna, że są łatwiejsze do sprzedaży. W takiej sytuacji spadkobierca będzie musiał we własnym zakresie sprzedać odziedziczony lokal, a z otrzymanych środków spłacić wierzyciela.

Wobec powyższego jeżeli spadkobiercy jest wiadome, że wysokość zadłużenia przekracza wysokość aktywów, nadal korzystniejszym rozwiązaniem będzie złożenie w 6 miesięcznym terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłym.

 

Opublikowane w

Nowe zasady odpowiedzialności za długi spadkowe

Dnia 18 października 2015 roku zaczynają obowiązywać nowe przepisy kodeksu cywilnego między innymi zmieniająca skutki milczenia spadkobiercy, czyli nie złożenia przez niego oświadczenia o odrzuceniu spadku bądź przyjęciu spadku z ograniczeniem odpowiedzialności za długi w terminie 6 miesięcy od kiedy dowiedział się on o tytule swojego powołania, a więc albo od chwili śmierci spadkodawcy, albo od dnia, w którym spadkobierca powołany w dalszej kolejności dowiedział się o odrzuceniu spadku przez osoby wyprzedzające go przy dziedziczeniu ustawowym (np. rodzeństwo zmarłego, które może złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku dopiero wówczas, gdy spadek odrzucą rodzice zmarłego).

Obecnie osoba, która nie złoży w ustawowym terminie oświadczenia o przyjęciu spadku z ograniczeniem odpowiedzialności za długi (tzw. przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza) bądź o odrzuceniu spadku dziedziczy cały spadek ze wszystkimi zobowiązaniami i odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania zmarłego.

Zgodnie zaś z nowymi przepisami, jeśli spadkobierca w ciągu 6 miesięcy od dnia, gdy dowiedział się o spadku, nie złoży oświadczenia o jego odrzuceniu lub przyjęciu, wtedy będzie to oznaczało przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, czyli z ograniczeniem odpowiedzialności za długi. Spadkobierca automatycznie będzie zatem odpowiadał za długi zmarłego tylko do wysokości przejętego w spadku majątku. Natomiast żeby przejąć spadek wprost albo go odrzucić, trzeba będzie złożyć oświadczenie.

NOWE PRZEPISY DOTYCZYĆ BĘDĄ WYŁĄCZNIE SPADKOBIERCÓW OSÓB ZMARŁYCH W DNIU 18 PAŹDZIERNIKA I PÓŹNIEJ. 

Po wejściu w życie ustawy zmieniającej, to jest od dnia 18 października 2015 roku spadkobierca, którzy przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, zapisobierca windykacyjny lub wykonawca testamentu będą mogli złożyć w sądzie albo przed notariuszem tak zwany wykaz inwentarza.

Wykaz inwentarza składany przed notariuszem zostaje objęty protokołem. Będzie on mógł być sporządzony także wspólnie przez więcej niż jednego spadkobiercę, zapisobiercę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu. Konieczne będzie uwzględnienie w wykazie inwentarza wszystkich przedmiotów należących do spadku oraz przedmiotów zapisów windykacyjnych, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku. Dodatkowo, uwzględnić należy długi spadkowe i ich wysokość według stanu z chwili otwarcia spadku.

Opublikowane w

Notarialny Rejestr Testamentów

Notarialny Rejestr Testamentów utworzony został przez Krajową Radę Notarialną i funkcjonuje od dnia 5 października 2011 roku.

Celem prowadzenia Rejestru jest między innymi zminimalizowanie ryzyka, że ostatnia wola Spadkodawcy pozostanie albo nieznana dla spadkobierców, albo też że testament zostanie odnaleziony długo po zakończeniu się postępowania spadkowego.  Rejestr pozwala – bez dodatkowych poszukiwań – odnaleźć po śmierci Spadkodawcy informację o sporządzonych
i zarejestrowanych przez niego testamentach.

Notarialny Rejestr Testamentów

Przedmiotem zarejestrowania w Rejestrze mogą być zarówno testamenty w formie aktu notarialnego jak i testamenty własnoręczne, o ile zostały złożone w depozyt u notariusza, również te sporządzone przed dniem 5 października 2011 roku – wypis testamentu notarialnego w należy wówczas okazać notariuszowi, który naniesie na nim stosowną wzmiankę, zaś testament własnoręczny musi zostać przed rejestracją w Kancelarii zdeponowany.

Wpisu do Rejestru dokonuje notariusz na podstawie wniosku Testatora złożonego w treści testamentu notarialnego albo – w przypadku testamentów własnoręcznych – w osobnym protokole notarialnym. Niezwłocznie po sporządzeniu testamentu albo protokołu, jeżeli testator złożył stosowny wniosek, notariusz rejestruje testament w Rejestrze ujawniając następujące informacje:  numer wpisu, datę wpisu, datę i miejsce sporządzenia testamentu, imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza sporządzającego testament lub protokół, imiona, nazwisko, imiona rodziców oraz datę i miejsce urodzenia Testatora oraz jego numer PESEL.

Wpis pozostaje niejawny za życia Testatora, a sam Rejestr nie jest dostępny publicznie. Uzyskać informację z Rejestru o istnieniu zarejestrowanych testamentów albo o ich braku uzyskać można wyłącznie w kancelarii notarialnej. Wniosek o udzielenie informacji z Rejestru złożyć może sam testator, albo każda osoba po okazaniu notariuszowi odpisu aktu zgonu testatora lub innego dokumentu stwierdzającego jego zgon.

Opublikowane w

Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka

Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka pozwala na uniknięcie otrzymywania w przyszłości korespondencji od wierzycieli zmarłego.

W przypadku złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłym członku rodziny, tytuł do dziedziczenia przechodzi na dzieci osoby składającej oświadczenie, zatem od momentu złożenia oświadczenia przez rodzica rozpoczyna bieg sześciomiesięczny termin na złożenie oświadczenia przez dzieci. Dzieci pełnoletnie składają oświadczenie o przyjęciu albo o odrzuceniu w imieniu własnym przed sądem bądź przed notariuszem, a brak oświadczenia złożonego w tym terminie oznacza przyjęcie spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkodawcy.

W przypadku dzieci małoletnich brak złożenia oświadczenia w ustawowym terminie powoduje, że małoletni z ustawy przyjmie spadek z tzw. dobrodziejstwem inwentarza, a więc z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkodawcy do wysokości odziedziczonego majątku. Następstwem takiego przyjęcia spadku jest sporządzenie przez komornika sądowego na wniosek sądu spisu inwentarza (którego koszt sporządzenia obciąża spadkobiercę) oraz kwestia rozliczania się z wierzycielami spadkodawcy.

Uprzednia zgoda właściwego Sądu wydziału Rodzinnego i Nieletnich

Aby tego uniknąć przedstawiciel ustawowy powinien złożyć w imieniu dziecka oświadczenie o odrzuceniu spadku przez małoletniego. Jest to jednak czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego, a co za tym idzie – do złożenia takiego oświadczenia przez przedstawiciela ustawowego wymagana jest uprzednia zgoda właściwego Sądu Rodzinnego i Nieletnich. Właściwym Sądem jest sąd miejsca stałego pobytu dziecka.

Z uwagi na rozpoczynający bieg w dniu odrzucenia spadku przez rodzica sześciomiesięczny termin na złożenie oświadczenia w imieniu dziecka ważne jest, aby rodzice złożyli wniosek do Sądu o wyrażenie zgody jak najszybciej. Co prawda zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego – sześciomiesięczny termin na złożenie oświadczenia w imieniu dziecka w okresie rozpatrzenia wniosku o wyrażenie zgody na czynność przekraczającą zwykły zarząd nie biegnie, Sąd Najwyższy podkreślił bowiem, że przedstawiciel ustawowy małoletniego nie ma bezpośredniego wpływu na czas trwania postępowania przed sądem opiekuńczym (Postanowienie z dnia 20 listopada 2013 r. I CSK 329/13 , gdzie Sąd Najwyższy wskazał, że termin do odrzucenia spadku w imieniu małoletniego ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania przed sądem opiekuńczym w przedmiocie wyrażenia zgody na odrzucenie spadku).

Należy jednak pamiętać, że kwestia zawieszenia terminu wynika z orzeczenia sądowego, a nie stricte z obowiązujących przepisów prawa i nie czekać z czynnościami w tym zakresie na ostatnią chwilę.Wniosek należy odpowiednio uzasadnić tak, aby Sąd miał pewność, że odrzucenie spadku przez małoletniego jest w jego interesie, a więc wskazać informacje o stanie i źródle zadłużenia spadkodawcy.

Po prawomocnym zakończeniu wyżej opisanego postępowania przedstawiciele ustawowi małoletniego powinni, przed upływem 6 – miesięcznego terminu biegnącego dalej po wydaniu przez postanowienia zezwalającego na odrzucenie spadku, złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w sądzie lub przed notariuszem.

 

 

Opublikowane w

Zmiany w prawie spadkowym

W związku z coraz częściej pojawiającymi się problemami związanymi ze śmiercią osób poza granicami ojczystego kraju, bądź z pozostawieniem majątku poza granicą zostało przyjęte europejskie rozporządzenie 650/2012 w sprawie międzynarodowego dziedziczenia wprowadzający zmiany w prawie spadkowym. Rozporządzenie to tworzy uproszczone ramy prawne dla osób mających interesy osobiste i majątkowe, a więc mówiąc prościej – zamieszkujących, pracujących i posiadających majątek w co najmniej dwóch krajach zarówno należących, jak i nienależących do Unii Europejskiej.

Rozporządzenie weszło w życie 16 sierpnia 2012 r. i będzie miało zastosowanie do spadków otwartych nie wcześniej niż 17 sierpnia 2015 r., a więc do spadków po osobach zmarłych po tej dacie.

Rozporządzenie wskazuje prawo ostatniego miejsca zwykłego pobytu zmarłego jako właściwe dla określenia zarówno właściwości sądu orzekającego co do ogółu spraw dotyczących spadku, jak i właściwości prawa. W przypadku osób posiadających obywatelstwo więcej niż jednego kraju wprowadza także możliwość wyboru prawa jednego z państw, którego spadkodawca jest obywatelem, jako prawa właściwego do dziedziczenia po nim. Jest to niezwykle istotne dla rodzin osób przebywających i pracujących za granicą. W ich sytuacji brak wyboru prawa krajowego będzie oznaczał przeprowadzenie procedury spadkowej według prawa państwa ostatniego zwykłego pobytu zmarłego, z wyłączeniem prawa polskiego, co będzie się wiązało ze znacznymi kosztami, a w przypadku gdy miejsce to było poza terytorium Unii Europejskiej dodatkowo dojdzie konieczność ustalenia ewentualnej kolizji brzmienia przepisów.

Aby ustalić miejsce zwykłego pobytu, organ zajmujący się sprawą spadkową dokona ogólnej oceny okoliczności życia zmarłego w latach poprzedzających jego śmierć i w chwili jego śmierci, uwzględniając wszystkie istotne elementy faktyczne, w szczególności czas trwania i regularność obecności zmarłego w danym państwie oraz warunki i powody tej obecności.

Rozwiązaniem, które zagwarantuje postępowanie spadkowe zgodne z prawem polskim jest napisanie testamentu, w którym Testator dokona wyboru tego właśnie prawa w przedmiocie dziedziczenia po nim. Testament zawierający jedynie taki zapis spowoduje, że do spadku powołane zostaną osoby zgodnie z brzmieniem kodeksu cywilnego, ale nie będzie wątpliwości co do prawa, według jakiego ma przebiegać procedura spadkowa ani związanych z tym kłopotów.