Mocą ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. – o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych,która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 roku, grunty rolne, (a więc de facto wszystkie nieruchomości oznaczone symbolem klasoużytków rolnych, które nie znajdują się na obszarze dla których gmina uchwaliła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego i nie ustalono dla nich warunków zabudowy), położone w granicach administracyjnych miast zwolniono z obowiązku odrolniania i wyłączenia z produkcji rolnej ( art. 5b do ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych).
Następnie na mocy art. 3 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, wyżej wymieniony art. 5b został uchylony, dodano natomiast nowy art. 10a w brzmieniu: „przepisów rozdziału 2 nie stosuje się do gruntów rolnych położonych w granicach administracyjnych miast „. Zmiana weszła w życie 5 września 2014 r.
Obowiązująca od 1 stycznia 2009 roku do dnia 04 września 2014 roku treść ustawy o ochronie gruntów przewidywała duże ułatwienia w procedurze wyłączania gruntów z produkcji rolnej. Jak wynikało z art. 5b Ustawy o ochronie gruntów (który od dnia 5 września 2014 roku już nie obowiązuje), z procedury tej zwolniono wszystkie grunty w granicach administracyjnych miast.
Obowiązujący obecnie art. 10a Ustawy o ochronie gruntów (który miał zastąpić uchylony art. 5b), stanowi, że do gruntów rolnych położonych w granicach administracyjnych miast nie stosuje się wyłącznie przepisów Rozdziału 2 Ustawy o ochronie gruntów, jednak kwestie związane z procedurą wyłączenia gruntu z produkcji rolnej regulowane są w Rozdziale 3 Ustawy o ochronie gruntów (Wyłączanie gruntów z produkcji rolniczej lub leśnej). W konsekwencji obecnie do gruntów rolnych położonych w granicach administracyjnych miast ponownie znajdzie zastosowanie art. 11 Ustawy o ochronie gruntów, zgodnie z którego brzmieniem wyłączenie z produkcji użytków rolnych wytworzonych z gleb pochodzenia mineralnego i organicznego, zaliczonych do klas I, II, III, IIIa, IIIb, oraz użytków rolnych klas IV, IVa, IVb, V i VI wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego, a także gruntów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2-10 Ustawy o ochronie gruntów, oraz gruntów leśnych, przeznaczonych na cele nierolnicze i nieleśne – może nastąpić po wydaniu decyzji zezwalających na takie wyłączenie.
Warunki, jakie musi spełniać działka przed jej odrolnieniem
1. działka musi posiadać bezpośredni dostęp do drogi publicznej lub posiadać odpowiednie zapisy hipoteczne, gwarantujące służebność dojazdu (przy braku sąsiedztwa z drogą publiczną) lub gwarancję obsługi komunikacyjnej poprzez drogę wewnętrzną (np. odpowiednie zapisy w akcie notarialnym).
2. przynajmniej jedna z działek sąsiednich musi być zabudowana. Umożliwi to bowiem przeprowadzenie analizy cech i funkcji zabudowy, aby w myśl zasady dobrego sąsiedztwa, zagwarantować, że nowo powstająca inwestycja nie zaburzy funkcji i charakterystyki zabudowy w najbliższej okolicy.
3. w przypadku wnioskowania o zabudowę mieszkaniową jednorodzinną, po 28 czerwca 2015r. nie jest wymagane zapewnienie dostępu do mediów (prąd, woda, gaz itp.). Kwestie te będą podlegały kontroli dopiero na etapie wnioskowania o zgodę na użytkowanie budynku na cele mieszkalne.
4. co do gruntów o klasie I-III, które w ewidencji gruntów oznaczone są jako użytki rolne, czyli grunty orne lub pastwiska, zmiana przeznaczenia gruntów rolnych na budowlane może nastąpić wyłącznie w drodze uchwalenia odpowiedniego miejscowego planu zagospodarowania terenu.
Krok 1 – Wniosek o warunki zabudowy dla działki rolnej
We wniosku o warunki zabudowy należy dokładnie określić jakiego typu zabudowę chcemy zrealizować, podać gabaryty i charakterystykę projektowanej zabudowy – budynków, dróg, obiektów technicznych itp. Należy również wskazać na mapie planowaną lokalizację wszystkich obiektów. W przypadku gruntów klasy I-III gmina będzie zobowiązana zasięgnąć opinii Starostwa Powiatowego, co wydłuża postępowanie o ok. 2 tygodnie (Starosta opiniuje tzw. projekt decyzji o warunkach zabudowy).
Krok 2 – Wyłączenie gruntów spod produkcji rolnej
Ostatnim etapem w procedurze odrolnienia gruntu jest wystąpienie z wnioskiem o wyłączenie gruntów spod produkcji rolnej, czyli o rozpoczęcie innego niż rolnicze użytkowanie danego terenu.
Wniosek o wyłączenie gruntów spod produkcji rolnej należy składać w odpowiednim dla danej miejscowości Starostwie Powiatowym.
Do ww. wniosku należy załączyć ostateczną decyzję o warunkach zabudowy, wydaną przez gminę, właściwą dla danej miejscowości.
Decyzja musi zostać uzyskana przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę obiektu, wymagającego odrolnienia gruntów.
W przypadku gruntów klasy IV – VI Starosta nie może odmówić zgody na ich wyłączenie spod produkcji rolnej.