Opublikowane w

Umowa darowizny

Umowa darowizny to umowa której celem jest nieodpłatne przysporzenie obdarowanemu korzyści kosztem majątku darczyńcy. Tak jak inne umowy, umowa darowizny jest czynnością prawną dwustronną, co oznacza że jej zawarcie wymaga złożenia przez darczyńcę oświadczenia zawierającego jego zobowiązanie do przeniesienia własności rzeczy lub prawa na obdarowanego, jak i oświadczenia obdarowanego wyrażającego zgodę na to przeniesienie. Każda umowa dotycząca przeniesienia własności nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego czy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu  musi formę aktu notarialnego – umowa darowizny każdego z wymienionych praw zawarta w innej formie jest bezwzględnie nieważna.

Nieodpłatność świadczenia nie jest jedyną różnicą pomiędzy umową darowizny a inną umową przenoszącą własność:

1. Jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku, zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.

2. Gdy po zawarciu umowy darowizny, a  przed jej wykonaniem  stan majątkowy darczyńcy ulegnie takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Przyczyna, dla której doszło do pogorszenia stanu majątkowego darczyńcy, nie ma znaczenia, istotne jest, aby do zdarzenia tego doszło już po zawarciu umowy darowizny.

3. Obdarowany zawsze musi się liczyć z obowiązkiem zwrotu darczyńcy otrzymanej darowizny, jeżeli po zawarciu umowy darowizny dopuści się wobec darczyńcy rażącej niewdzięczność. O uznaniu, iż zachowanie obdarowanego ma charakter rażącej niewdzięczności w każdym wypadku decydują konkretne okoliczności, podlegające ocenie na tle stosunków i zwyczajów panujących w określonym środowisku. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że przez pojęcie rażącej niewdzięczności należy rozumieć tylko takie zachowania obdarowanego (działania lub zaniechania), które są skierowane przeciwko darczyńcy z zamiarem nieprzyjaznym. Mogą one być związane tak z popełnieniem przestępstwa przeciwko darczyńcy np. przeciwko życiu, zdrowiu i czci, jak o naruszenie przez obdarowanego obowiązków wynikających ze stosunków osobistych łączących go z darczyńcą (np. odmowa udzielenia pomocy w czasie choroby mimo oczywistej możliwości). Uprawnienie do odwołania darowizny z przyczyny rażącej niewdzięczności obdarowanego wygasa po upływie roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o rażącej niewdzięczności obdarowanego

4. Gdy czynność prawna dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli będzie miała charakter nieodpłatny , zwłaszcza przyjmie postać umowy darowizny, to pokrzywdzonemu wierzycielowi znacznie łatwiej będzie wystąpić przeciwko obdarowanemu korzystając z instytucji skargi paulińskiej. Decydują o tym dwa przepisy. Pierwszy z nich stwierdza, iż jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Uprawnienie pokrzywdzonego wierzyciela wygasa po upływie 5 lat od daty dokonania tej czynności.

5. Przepisy ustawy o księgach wieczystych u hipotece wyłączają ochronę nabywcy w postaci tzw. rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych w przypadku rozporządzeń nieodpłatnych, czyli np. w drodze darowizny. Zatem nawet fakt, iż darczyńca figurował jako właściciel w prowadzanej dla nieruchomości księdze wieczystej, nie będzie chronić obdarowanego, w przypadku gdy darczyńca nie był właścicielem darowanej nieruchomości lub prawo to zostało skuteczne zakwestionowane.

6. Jeżeli osoby uprawnione do zachowku nie otrzymały go w należnej wysokości bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje im przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Przy obliczaniu wysokości zachowku, dolicza się do spadku darowizny uczynione przez spadkodawcę. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. Nie wszystkie jednak darowizny będą uwzględniane przy obliczaniu wysokości zachowku. Nie uwzględnia się darowizn, których zmarły dokonał w okresie więcej niż dziesięciu lat przed śmiercią na rzecz osób niebędących spadkobiercami oraz nie będących uprawnionymi do spadku oraz drobnych darowizn, zwyczajowo w danym środowisku przyjętych. Spadkobiercy mogą uniknąć roszczeń o zachowek w razie wydziedziczenia spadkobiercy w testamencie, uznania go za niegodnego przez sąd, a także odrzucenia przez niego spadku. W takim ostatnim przypadku na miejsce takiej osoby wchodzą jej dzieci i wnuki. Dodatkowo można skutecznie wyłączyć możliwość podniesienia roszczenia o zachowek w przypadku zawarcia umowy o zrzeczenie się dziedziczenia. Umowę taką zawierają, w formie aktu notarialnego, potencjalny spadkobierca ustawowy , z drugiej zaś strony przyszły spadkodawca. Skutki umowy obejmują – co ważne – również zstępnych zrzekających się, chyba że umowa ze spadkodawcą mówi co innego.

7. Problem rozliczenia darowizn dokonanych jeszcze za życia spadkodawcy może pojawić się również na etapie działu spadku (tak sądowego, jak i umownego) w postaci obowiązku zaliczenia takich darowizn na poczet należnych poszczególnym spadkobiercom sched spadkowych. Obowiązek ten powstanie wyłącznie w przypadku dziedziczenia ustawowego i dotyczy rozliczeń pomiędzy zstępnymi lub między zstępnymi i małżonkiem. Spadkobierca może zmienić powyższą zasadę i zwolnić z obowiązku zaliczenia darowizny wskazane powyżej osoby. Z drugiej strony spadkobierca może nałożyć obowiązek zaliczenia darowizny również na spadkobiercę ustawowego innego niż zstępny lub małżonek . Gdy wartość podlegającej zaliczeniu darowizny jest większa niż wartość schedy spadkowej przysługującej obdarowanemu spadkobiercy, nie jest on uwzględniamy przy ustalaniu sched należnych poszczególnym spadkobiercom. Samo zaliczenie przebiega w ten sposób, że wartość darowizn podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny podlegającej zaliczeniu. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili działu spadku.

źródło: Grzegorz Kaptur, Nieruchomości 2009, Nr 7, C.H. BECK

 

Opublikowane w

Związki partnerskie u notariusza

Osoby pozostające w związkach partnerskich (zarówno hetero- jak i homoseksualnych) na co dzień borykają się w wieloma problemami natury prawnej czy administracyjnej związanych ze wspólnym pożyciem. Pomimo braku regulacji ustawowych, obecne przepisy pozwalają uregulować przynajmniej niektóre kwestie i znacznie ułatwić prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego. Poniżej kilka instytucji prawnych w których pomoże notariusz:

1. tzw. „Umowa Partnerska” 

w związkach partnerskich ma głównie znaczenie symboliczne. Pomimo że polskie prawo takiej umowy nie przewiduje, strony mogą ją zawrzeć na zasadzie swobody umów. Jej treść podyktowana jest zarówno wymogami prawa, jak również – co wynika z doświadczenia Kancelarii – emocjami Partnerów, którzy czynią z jej zawarcia niejako swój ślub. W treści umowy znajdują się zapewnienia o miłości i wierności, Partnerzy przysięgają sobie opiekę i  czynią się wzajemnie osobami najbliższymi, a zatem np. wyłączają możliwość przesłuchiwania w postępowaniu karnym dotyczącym drugiego Partnera oraz umożliwiają wyrażanie  decyzji o sposobie leczenia (np. gdy drugi Partner jest nieprzytomny).

Pamiętać należy, że prawo polskie nie przewiduje zalegalizowanych związków partnerskich, więc niejednokrotnie respektowanie postanowień takiej umowy będzie zależało od dobrej woli osób trzecich. Zawarcie takiej umowy reguluje relacje między jej stronami, nie uczyni zaś ze związku odpowiednika związku małżeńskiego z wszystkimi jego właściwościami prawnymi.

2. Pełnomocnictwo

osobą upoważnioną do dokonywania czynności w imieniu i na rzecz Partnera-Mocodawcy nie musi być wyłącznie członek rodziny. Szerokie pełnomocnictwo w formie aktu notarialnego pozwoli Partnerowi-Pełnomocnikowi przykładowo  na nabywanie, zbywanie praw, obsługę rachunków bankowych, reprezentowanie na zgromadzeniach wspólnoty, umożliwi także załatwianie wszelkich spraw urzędowych.

Pamiętać należy, że  w przypadku gdy z przepisów wynika obowiązek dołączenia do akt sprawy oryginału lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa, to z chwilą złożenia takiego dokumentu powstaje obowiązek zapłaty opłaty skarbowej w kwocie 17,00 zł. Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane w dowolnej formie.

3. Testament

jedynym wyjściem, aby Partnerzy dziedziczyli po sobie jest sporządzenie testamentu. Testament może być sporządzony w całości odręcznie bądź w formie aktu notarialnego, przy czym to ta ostatnia forma daje większą pewność prawną.

Pamiętać należy, że jeżeli jeden z Partnerów do całego spadku powoła drugiego Partnera z pominięciem np. swoich zstępnych, mogą oni wystąpić do Partnera-Spadkobiercy z roszczeniem o zachowek. Ponadto Partner-Spadkobierca, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, jest osobą obcą w stosunku do Partnera-Spadkodawcy, więc co do zasady znajduje się w grupie podatkowej w której wyliczany jest najwyższy podatek od spadku.

4. Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia

aby wyłączyć roszczenia o zachowek zstępnych lub  w przypadku bezdzietnego partnera – jego rodziców, partnerzy mogą z uprawnionymi do zachowku członkami swojej rodziny (zstępni, małżonek, rodzice) zawrzeć umowę o zrzeczenie się dziedziczenia, która to umowa zarówno wyłącza dziedziczenie tej osoby, jak i uniemożliwia jej dochodzenie zachowku.

Pamiętać należy, że jeżeli zawrze się taką umowę z członkami najbliższej rodziny, a Partner który został powołany jako jedyny spadkobierca w testamencie nie będzie mógł z jakichkolwiek powodów przyjąć spadku, spadek przejdzie na członków dalszej rodziny Partnera-Spadkodawcy z pominięciem tych osób, które na mocy umowy o zrzeczenie się dziedziczenia zrzekły się dziedziczenia po  Partnerze-Spadkodawcy.

5. Ugoda alimentacyjna

w przypadku gdy Partnerzy mają dzieci mogą zawrzeć ugodę alimentacyjną wskazującą w jakiej wysokości, formie i w jakich terminach zobowiązują się do przekazywania kwot pieniężnych na ich utrzymanie. Takie zobowiązanie poddać można w akcie notarialnym rygorowi egzekucji, która to instytucja ma na celu przyspieszenie procesu dochodzenia roszczenia.

6. Umowa dożywocia

umowa przenosząca własność nieruchomości bądź udziału w nieruchomości bez zapłaty ceny, ale w zamian za dożywotnią opiekę. Prawa osoby, która opieką ma być otoczona ujawniane są w dziale III księgi wieczystej. Od takiej umowy nabywca zobowiązany jest przy akcie notarialnym zapłacić podatek w wysokości 2% od wartości.

Wszystkie te instytucje są znane polskiemu prawu od dziesięcioleci, mamy jednak nadzieję, że zestawienie ich w jednym miejscu ułatwi Państwu podjęcie najlepszych dla siebie decyzji i ułatwi życie w związku partnerskim.

Opublikowane w

Najem okazjonalny

Zgodnie z wprowadzonym art. 19a. ust. 1 Ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego umowa o najem okazjonalny jest szczególnym rodzajem umowy, który obejmuje wyłącznie lokale służące do zaspakajania potrzeb mieszkaniowych zatem nie ma ona zastosowania do lokali użytkowych.

Wynajmującym w umowie najmu okazjonalnego może być wyłącznie właściciel lokalu mieszkalnego bądź osoba posiadająca tytuł prawny do używania lokalu stanowiącego przedmiot umowy najmu okazjonalnego – inny niż własność np. członek spółdzielni mieszkaniowej dysponujący spółdzielczym prawem do lokalu. Najemcą może być tylko osoba fizyczna, bo tylko jej służy atrybut zaspokajania potrzeb mieszkaniowych.

Umowa najmu okazjonalnego powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności, co odnosi się także do zmian umownych. Jest to umowa zawierana na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 10 lat.Do umowy dołączyć należy w szczególności ( art 19a ust.2 ustawy) :

1) oświadczenie najemcy w formie aktu notarialnego, w którym najemca poddał się egzekucji i zobowiązał się do opróżnienia i wydania lokalu w terminie wskazanym w żądaniu,

2) wskazanie przez najemcę innego lokalu, w którym będzie mógł zamieszkać w przypadku wykonania egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu, [WZÓR WSKAZANIE INNEGO LOKALU]

3)oświadczenie właściciela lokalu lub osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu o wyrażeniu zgody na zamieszkanie najemcy i osób z nim zamieszkujących w lokalu. [WZÓR OŚWIADCZENIE WŁAŚCICIELA INNEGO LOKALU]

Ustawodawca użył określenia „w szczególności” co oznacza, że do umowy tej mogą być załączone także inne inne dokumenty według uznania stron umowy.

Należy pamiętać, że to na wynajmującym ciąży obowiązek zgłoszenia umowy najmu okazjonalnego naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania wynajmującego w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia najmu. Niedopełnienie powyższego warunku będzie skutkowało tym, że zawarta umowa najmu nie będzie umową najmu okazjonalnego, a zwykłą umową najmu, tym samym wynajmujący nie będzie mógł skorzystać z warunków ochrony przewidzianych dla tej formy umów, czyli uproszczonego sposobu na opróżnienie lokalu. W tym wypadku najemcy przysługuje prawo żądania od wynajmującego przedstawienia potwierdzenia zgłoszenia umowy naczelnikowi urzędu skarbowemu.

Wypowiedzenie umowy najmu okazjonalnego

Umowa najmu jest tak skonstruowana, że przede wszystkim wynajmującemu przysługuje możliwość wypowiedzenia umowy z winy najemcy.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 pkt 1-3 ustawy o ochronie praw lokatorów  nie później niż na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego, właściciel może wypowiedzieć stosunek prawny, jeżeli lokator:

  1. mimo pisemnego upomnienia nadal używa lokalu w sposób sprzeczny z umową lub niezgodnie z jego przeznaczeniem lub zaniedbuje obowiązki, dopuszczając do powstania szkód, lub niszczy urządzenia przeznaczone do wspólnego korzystania przez mieszkańców albo wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali, lub
  2. jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu co najmniej za trzy pełne okresy płatności pomimo uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności, lub
  3. wynajął, podnajął albo oddał do bezpłatnego używania lokal lub jego część bez wymaganej pisemnej zgody właściciela, lub
  4. używa lokalu, który wymaga opróżnienia w związku z koniecznością rozbiórki lub remontu budynku, z zastrzeżeniem art. 10 ust. 4.
Opublikowane w

Umowa o alimenty w formie aktu notarialnego

Zgodnie z treścią art. 138  Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, strony mogą ustalić obowiązek alimentacyjny w drodze zawartej umowy notarialnej. W tym celu należy z osobą zobowiązaną do świadczeń alimentacyjnych  ustalić wysokość alimentów, termin oraz sposób ich płatności.

Umowa notarialna o ustalenie obowiązku alimentacyjnego powinna zawierać poza określeniem stron, osoby uprawnionej z tytułu alimentów, wysokości alimentów, terminu i sposobu ich przekazania również kwestię naliczania odsetek w przypadku opóźnienia płatności oraz ewentualnie zapis o dobrowolnym poddaniu się egzekucji przez dłużnika.

Akt notarialny zawierający oświadczenie dłużnika alimentacyjnego o poddaniu się egzekucji  jest tytułem  egzekucyjnym, który pozwala wystąpić wierzycielowi do sądu z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności. W przypadku, gdy dłużnik przestaje płacić ustalone notarialnie alimenty tytuł egzekucyjny wraz klauzulą wykonalności  staje się tytułem wykonawczym, który pozwala na skierowanie sprawy do komornika w celu wszczęcia egzekucji z majątku dłużnika ( np. z osiąganego wynagrodzenia za pracę).

Umowa alimentacyjna może być w każdej chwili zmieniona lub rozwiązana, a zawarcie Umowy nie wyłącza drogi sądowej w zakresie ustalenia lub zmiany zobowiązania alimentacyjnego. W żaden sposób jednak polskie prawo nie pozwala na zrzeczenie się w imieniu osoby uprawnionej świadczeń alimentacyjnych.

Opublikowane w

Umowa majątkowa małżeńska

Umowa majątkowa małżeńska to wyjątek od zasady przewidzianej w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, zgodnie z którym z chwilą zawarcia związku małżeńskiego powstaje między małżonkami wspólność ustawowa. Wyjątkiem jest sytuacja, w której tzw. nupturienci już przed zawarciem związku małżeńskiego zawarli umowę, że w małżeństwie ich będzie obowiązywał inny niż ustawowy ustrój majątkowy. Jeżeli umowa majątkowa została zawarta przed zawarciem małżeństwa, wówczas z chwilą jego zawarcia zaczyna obowiązywać między małżonkami wybrany przez nich rodzaj ustroju umownego, czyli ustawowa wspólność nigdy nie powstaje. Gdy natomiast do zawarcia umowy doszło w czasie trwania małżeństwa, to z chwilą jej zawarcia ustaje ustrój wspólności ustawowej, który z woli stron zastępowany jest wybranym przez nie ustrojem. Małżonkowie mogą  rozszerzyć lub zawęzić zakres wspólności ustawowej, a także doprowadzić do zupełniej rozdzielności poprzez zawarcie stosownej umowy. W przypadku zawarcia umowy majątkowej już po zawarciu małżeństwa uznaje się, że z chwilą ustania wspólności udziały małżonków w majątku który do tej pory był ich majątkiem wspólnym są równe, chyba że strony ustalą w umowie inne udziały.

Wspólność rozszerzona

Wspólność rozszerzona polega na tym, że małżonkowie włączają do majątku wspólnego przedmioty, które w ustroju ustawowym należałyby do ich majątków osobistych. Co istotne, umowa taka nie ma na celu wprowadzenia do majątku wspólnego małżonków konkretnych składników majątkowych, jeśli więc strony postanowią rozszerzyć majątek wspólny na nieruchomości otrzymane przez każdego z małżonków w drodze darowizny, to będzie ona dotyczyła zarówno darowizn dokonanych przed zawarciem umowy rozszerzającej wspólność, jak i po jej zawarciu.

Wspólność ograniczona

Ze wspólnością ograniczoną mamy do czynienia, gdy grupa przedmiotów objętych majątkiem wspólnym zostaje włączona do majątków osobistych małżonków (np. dochody z tychże majątków).

Istotą rozdzielności  jest stan, w którym nie istnieje wspólność majątkowa, zaś małżonkom przysługują wyłącznie ich majątki osobiste obejmujące składniki nabyte zarówno przed zawarciem umowy, jak i później. Każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem i co istotne, nie potrzebuje zgody i obecności drugiego małżonka np. przy podpisywaniu umów dotyczących prowadzonej działalności gospodarczej. Konsekwencją zawarcia takiej umowy jest brak możliwości wspólnego rozliczania się z podatku przez małżonków, umowa nie ma jednak wpływu na kwestię dziedziczenia czy wyłączenia małżonka ze zwolnienia przewidzianego w art. 4 a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Potencjalny wierzyciel traci możliwość zaspokojenia swojej wierzytelności z majątku wspólnego małżonków, ten bowiem przestaje istnieć w chwili podpisania umowy majątkowej. Aby jednak umowa ta była skuteczna względem wierzyciela, fakt jej zawarcia oraz jej rodzaj muszą być kontrahentowi wiadome. Wprowadzenie tego ustroju pozwala również na przeprowadzenie podziału majątku wspólnego małżonków, ustawa zabrania bowiem w czasie trwania pomiędzy małżonkami wspólności ustawowej żądać podziału majątku wspólnego.

Szczególną odmianą rozdzielności jest rozdzielność z wyrównaniem dorobków. Tak jak to opisano powyżej małżonkowie zachowują pełną samodzielność majątkową, jednak z chwilą jego ustania ustania małżeństwa chroniony jest interes tego z małżonków, który miał ograniczone możliwości (np. wskutek wychowywania dzieci czy choroby) zwiększenia swego majątku. Taki małżonek może żądać wyrównania dorobków – w drodze zapłaty lub przeniesienia prawa. Dorobkiem każdego z małżonków jest  wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej, przy uwzględnieniu wskazanych w ustawie doliczeń oraz konieczności pominięcia niektórych składników.

Umowa majątkowa wymaga dla swej ważności formy aktu notarialnego, przy czym możliwa jest jej zmiana lub rozwiązanie, s małżonkowie mogą zmienić dotychczasowy rodzaj ustroju umownego na inny lub powrócić do ustroju wspólności ustawowej.

Opublikowane w

Odwołanie wykonanej darowizny

Odwołanie wykonanej darowizny może zostać dokonane nawet kilka lat po jej wykonaniu, jednak jedynie w szczególnych przypadkach określonych przez Kodeks cywilny.

Darowizna wykonana to taka, w której przedmiot darowizny – bez względu na to czym jest – obciążył majątek darczyńcy i został przekazany obdarowanemu. Nieco inaczej wygląda sytuacja odwołania darowizny jeszcze nie wykonanej – cofnięcie takiej darowizny będzie możliwe w sytuacji, gdy po zawarciu umowy stan majątkowy darczyńcy uległ takiej zmianie, że jej wykonanie może spowodować uszczerbek dla jego własnego majątku. Przesłanka niedostatku darczyńcy nie może być jednak powodem do odwołania darowizny, która została już wykonana.

Zgodnie z brzmieniem art. 898 kc darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności, przy czym niewdzięczność ta musi mieć miejsce po zawarciu umowy darowizny. Czyn lub zaniechanie będący przejawem rażącej niewdzięczności musi być wymierzony bezpośrednio, lub pośrednio w darczyńcę. Przykładami zachowań mieszczących się w ramach rażącej niewdzięczności są m.in.:

  • przemoc fizyczna (np. pobicie),
  •  znęcanie się,
  •  nieudzielenie pomocy, mimo oczywistych możliwości,
  •  nie wypełnianie obowiązku alimentacyjnego mimo oczywistych możliwości,
  •  zaniedbanie w przypadku osoby nieporadnej (np. schorowanej),
  •  przemoc psychiczna,
  •  poważne pomówienie – np. złożenie fałszywego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, publiczne ,lżenie,
  •  oszustwo (na dużą skalę),
  •  kradzież.

Do odwołania darowizny uprawniony jest darczyńca oraz jego spadkobiercy. Jeśli chodzi o tych drugich, proces odwołania mogą zainicjować jedynie w przypadku, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.

Odwołanie darowizny następuje poprzez złożenie obdarowanemu oświadczenia na piśmie o odwołaniu darowizny. Pismo powinno zawierać uzasadnienie oraz, dodatkowo, żądanie zwrotu przekazanego przedmiotu. Należy zaznaczyć, że samo oświadczenie nie przywraca pierwotnego stanu własności przedmiotu darowizny. Oznacza to, że w momencie cofnięcia darowizny zobowiązuje się obdarowanego do złożenia oświadczania o zwrotnym przekazaniu przedmiotu darowizny, przy czym jeżeli przedmiotem darowizny było prawo własności nieruchomości, przeniesienie tego prawa z powrotem na darczyńcę wymaga złożenia przez obdarowanego odpowiedniego oświadczenia przed notariuszem. W sytuacji, gdy obdarowany nie godzi się na przekazanie przedmiotu darowizny, darczyńca może dochodzić swoich praw przed sądem, wytaczając powództwo o stwierdzenia obowiązku złożenia przez obdarowanego woli co do przeniesienia własności na darczyńcę. r

W przypadku darowizny niewykonanej jej odwołanie pociąga za sobą fakt jej upadku z mocy prawa.

W przypadku darowizny wykonanej, jej odwołanie możliwe jest w ciągu roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o dokonanym przez obdarowanego  akcie niewdzięczności.

źródło: http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/796747,kiedy-i-jak-mozna-odwolac-darowizne.html

Opublikowane w

Wydziedziczenie

Wydziedziczenie to pozbawienie prawa do zachowku, nie jest to zatem to samo, co pominięcie kogoś w testamencie. Osobie pominiętej w testamencie, ale nie wydziedziczonej, należącej do kręgu najbliżej rodziny spadkodawcy  (dzieci i małżonek, a jeżeli spadkodawca nie miał dzieci – małżonek rodzice)  należy się zachowek, to jest przewidziana przez ustawodawcę rekompensata finansowa dla pominiętego w testamencie członka najbliższej rodziny, który w przypadku braku testamentu dziedziczyłby po spadkodawcy z ustawy. Co do zasady wysokość zachowku to 1/2 wartości udziału, który przypadłby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, jeżeli jednak uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jest małoletni, zachowek wynosi 2/3 wartości udziału.

Wydziedziczenie zwalnia spadkobierców z obowiązku wypłacenia lub wyrównania zachowku osobie wydziedziczonej, jednak aby wydziedziczenie było skuteczne muszą być spełnione, a następnie opisane w testamencie – bo tylko w testamencie testator może dokonać wydziedziczenia – następujące przesłanki:

1. Uprawniony do zachowku wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego – dotyczy to sytuacji, w których pomimo ingerencji testatora, jego przyszły spadkobierca zachowuje się niezgodnie z przyjętymi w społeczeństwie zasadami, na przykład prowadzi działalność przestępczą, jest uzależniony od alkoholu czy narkotyków, uchyla się od pracy, porzuca rodzinę.

2. Dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci – przestępstwo powinno być potwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu, natomiast obraza czci nie musi być karana, wystarczy opisanie zachowania, musi jednak być rażąca.

3. Uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych – oznacza to bądź zupełne zerwanie kontaktu, bądź celowe i zamierzone nie okazywanie wsparcia, zainteresowania stanem zdrowia czy też nie wypełnianie obowiązku alimentacyjnego.

Powyższe okoliczności muszą być trwałe.

Wszystkie te zachowania powinny być szczegółowo opisane w testamencie. Należy także pamiętać, że w przypadku wydziedziczenia dziecka, w jego miejsce prawo do zachowku nabywają dzieci wydziedziczonego.

Opublikowane w

Kolejność dziedziczenia

Kodeks cywilny przewiduje następującą kolejność dziedziczenia:

I grupa – małżonek i zstępni spadkodawcy,

a więc jego dzieci, wnuki i ich dzieci oraz wnuki, którzy dziedziczą w częściach równych, przy czym część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku. Dzieci spadkodawcy zawsze wyłączają od dziedziczenia dalsze grupy spadkobierców. Jeżeli przy życiu pozostaną same dzieci, bez małżonka, to będą one dziedziczyć cały spadek w częściach równych. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.

II grupa – małżonek i rodzice  

Przy braku zstępnych spadkodawcy (np. gdy nie żyją albo są traktowani jakby nie dożyli otwarcia spadku czyli np. odrzucili spadek lub zawarli umowę o zrzeczenie się dziedziczenia), powoływani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Jeżeli któreś z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku, czyli chwili śmierci spadkodawcy jego cały udział przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu bądź z rodzicami,  bądź z rodzicami i rodzeństwem bądź samym bądź z rodzeństwem spadkodawcy, wynosi 1/2 spadku. W sytuacji gdy którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym.

III grupa – małżonek spadkodawcy

W braku zstępnych, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada jego małżonkowi.

IV grupa – dziadkowie spadkodawcy
W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy, którzy dziedziczą w częściach równych. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, cały udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym, czyli rodzeństwu rodziców spadkodawcy, a jeśli i któreś z rodzeństwa rodzica spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku po nim, do spadku dochodzą jego zstępni.

V grupa – pasierb spadkodawcy

Pasierb jest dzieckiem naszego małżonka – z którym nie wiąże nas inny stosunek prawny (jak uznanie ojcostwa, czy przysposobienie) – np. dziecko z poprzedniego małżeństwa. Pasierb może dziedziczyć jedynie wtedy kiedy nie żyje żadne z jego rodziców biologicznych. Pasierb nie będzie spadkobiercą jeśli jego rodzic (małżonek spadkodawcy) spadek odrzucił lub z innej przyczyny nie może być spadkobiercą. Jedyną podstawą jest śmierć, a nie traktowanie jak zmarłego na potrzeby postępowania spadkowego w związku z np. niegodnością dziedziczenia czy odrzuceniem spadku. Jeśli rodzic biologiczny pasierba żył w momencie otwarcia spadku po ojczymie (macosze), a nie ma innych spadkobierców ustawowych, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Pasierbowie także znajdują się także w grupie 0 podatku od spadków i darowizn, mogą więc skorzystać z zupełnego zwolnienia.

 VI grupa – gmina i Skarb Państwa

W braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli miejsca ostatniego zamieszkania spadkodawcy w Polsce nie da się ustalić lub ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu. Gmina i Skarb Państwa należą do ostatniej grupy dziedziców ustawowych.

Opublikowane w

Odrzucenie spadku

Odrzucenie spadku to z jednej strony metoda na uniknięcie długów spadkowych, z drugiej zaś – w określonych okolicznościach – sposób na przekazanie udziału spadkowego pozostałym spadkobiercom. Aby jednak takie oświadczenie było skuteczne należy pamiętać o kilku kwestiach.

Dziedziczenie ustawowe

W przypadku dziedziczenia ustawowego, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego spadkobierca ustawowy, który odrzuca spadek, traktowany jest tak jakby nie dożył dnia śmierci spadkodawcy, co oznacza, że udział, który by jemu przypadł przypada jego zstępnym (dzieciom, wnukom itd.) – jeśli je miał w momencie otwarcia spadku, czyli w chwili śmierci spadkodawcy bądź, jeżeli zstępnych nie miał – pozostałym spadkobiercom ustawowym spadkodawcy.

Aby dzieci nie odziedziczyły np. długów w miejsce rodziców, którzy złożyli już oświadczenie o odrzuceniu spadku, niezbędne jest aby również złożyły oświadczenie,  a jeśli są małoletnie oświadczenie składają rodzice jako przedstawiciele ustawowi po uprzednim uzyskaniu zgody właściwego sądu rodzinnego i opiekuńczego.

Zarówno w sytuacji powołania do dziedziczenia z ustawy jak i z testamentu oświadczenia co do przyjęcia lub odrzucenia spadku należy złożyć w terminie 6 miesięcy – liczonych od dnia, w którym dany spadkobierca dowiedział się o podstawie dziedziczenia, a brak złożenia oświadczenia w tym terminie powoduje przyjęcie spadku wprost. Wyjątek od tej sytuacji dotyczy osoby niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych (np. małoletniego dziecka) albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia – niezłożenie oświadczenia w terminie przez powyższe osoby powoduje przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że osoba taka nie odpowiada  za długi przekraczające wartość aktywów spadku.

Warto w tym momencie wspomnieć jak wygląda kolejność dziedziczenia: http://notariuszpogodno.pl/kolejnosc-dziedziczenia/

Dziedziczenie testamentowe

W przypadku dziedziczenia z testamentu, odrzucenie spadku powoduje trochę inne skutki. W miejsce spadkodawcy ustawowego wchodzą wówczas:

A) inni spadkobiercy testamentowi, jeśli byli powołani – w częściach odpowiadających ich udziałom,

B) spadkobierca „podstawiony” – jeśli spadkodawca zastrzegł w testamencie, że w przypadku odrzucenia spadku (lub innej przyczyny umożliwiającej dziedziczenie) w miejsce danego spadkobiercy wstąpi wskazana osoba (osoby);

C) spadkobiercy ustawowi – jeśli nie ma innych spadkobierców testamentowych lub spadkodawca nie zastosował instytucji podstawienia.

Opublikowane w

Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia z przyszłym spadkodawcą

Umowę o zrzeczenie się dziedziczenia, może zawrzeć z przyszłym spadkodawcą  każda osoba w ogóle należąca do kręgu spadkobierców ustawowych (zstępni, małżonek, rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa spadkodawcy), a nie tylko taka osoba, która w danej chwili jest do tego kręgu zaliczana (np. rodzeństwo może się zrzec dziedziczenia pomimo życia dzieci przyszłego spadkodawcy). Zgodnie z art. 1048 KC, spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim, przy czym umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności.

Zrzeczenie tylko za życia spadkodawcy

Zrzec się dziedziczenia w drodze umowy z art. 1048 KC można tylko za życia przyszłego spadkodawcy; umowa zawarta przez pełnomocnika po śmierci mocodawcy – spadkodawcy – będzie umową nieważną, podobnie nie sposób od zawartej umowy odstąpić po śmierci spadkodawcy, czy żądać jej rozwiązania.

W myśl art. 1048 KC przedmiotem zrzeczenia się jest dziedziczenie ustawowe po przyszłym spadkodawcy, umowa taka nie prowadzi jednak do całkowitej utraty zdolności dziedziczenia, a także nie wyłącza możliwości dojścia do dziedziczenia po spadkodawcy podstawie testamentu. Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia jest skuteczna bez względu na to, jak długi czas upłynął pomiędzy chwilą jej zawarcia a datą śmierci spadkodawcy.

Zawarcie takiej umowy powoduje, że spadkobiercy ustawowi oraz – jeżeli sama umowa nie wyłącza tego skutku – Ich zstępni są traktowani tak, jakby nie dożyli otwarcia spadku. Jest to z jednej strony skuteczny sposób na upewnienie się przez przyszłego spadkodawce, że uprawnione osoby nie będą dochodziły zachowku od osoby, która zgodnie z jego zamierzeniem ma objąć cały spadek np na podstawie testamentu. Warto jednak pamiętać, że w takim przypadku spadkobiercami ustawowymi staje się dalsza rodzina (np. zstępni rodzeństwa rodziców) której obecność jest obowiązkowa przy sporządzaniu przed notariuszem aktu poświadczenia dziedziczenia, z którymi bardzo często nie utrzymuje się już kontaktu. Podobnie w sądzie przy złożeniu wniosku stwierdzenie nabycia spadku należy podać adresy i numery PESEL wszystkich spadkobierców ustawowych, co często jest bardzo trudne ze względu na zupełny brak kontaktu.

Warto również pamiętać, aby w przypadku gdy śmierć potencjalnego spadkobiercy (który według woli spadkodawcy miał dziedziczyć cały spadek z pominięciem innych spadkobierców i z wyłączeniem ich prawa do zachowku)  nastąpi przed śmiercią spadkodawcy umowę o zrzeczenie się dziedziczenia rozwiązać jeszcze  za życia spadkodawcy. W innym przypadku może nas spotkać niemiła niespodzianka w postaci wyłączenia bliskiej rodziny od dziedziczenia na rzecz dalszych, nieznanych członków rodziny spadkodawcy bądź gminy czy Skarbu Państwa.

Opublikowane w

Działka nie zawsze budowlana

Pod linkiem http://www.epiotrkow.pl/news/Na-gruncie-klasy-III-domu-nie-postawisz,15673 znajdziecie Państwo ciekawy artykuł dotyczący możliwości, a właściwie braku możliwości zabudowy działki gruntu znajdującej się poza terenem miasta, oznaczonej jako rolna klasy I-III, położonej w miejscu, dla którego gmina nie sporządziła miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. To między innymi dlatego dokumenty geodezyjne nieruchomości takie jak wypis z rejestru gruntów są niezbędne do sporządzenia nie tylko umowy końcowej, ale również przedwstępnej umowy sprzedaży.

Opublikowane w

Zakup nieruchomości zabudowanej – zgłoszenie budynku do użytkowania

Przy sprawdzaniu dokumentacji zabudowanej działki, której zakupem jesteście Państwo zainteresowani nie należy poprzestawać jedynie na badaniu księgi wieczystej czy dokumentów geodezyjnych. Bardzo ważną kwestią jest zgodnie z ustawą Prawo budowlane dopuszczenie budynku do użytku. Większość prac budowlanych podlega konieczności uzyskania pozwolenia na budowę. Niedopełnienie tego obowiązku jest traktowane jako samowola budowlana i może się wiązać z daleko idącymi konsekwencjami – karą grzywny bądź nawet nakazem rozbiórki. Bardzo częstym przykładem samowoli jest dobudowywanie pomieszczeń do już istniejących budynków. Ponadto organy władzy państwowej uznają za samowolę budowlaną także budynki, które były budowane niezgodnie z normami i przepisami (np. bez kierownika budowy, bez prowadzenia dziennika budowy lub w przypadku rozbieżności robót z projektem budowlanym). Legalizacja samowoli budowlanej jest skomplikowanym i często bardzo kosztownym procesem – zdarza się, że inwestor kupuje gotową nieruchomość, a dopiero po pewnym czasie dowiaduje się, iż obiekt jest samowolą budowlaną. W tej sytuacji to nowy właściciel jest odpowiedzialny za zalegalizowanie obiektu.

więcej informacji: http://kb.pl/teksty/2014/05/22/jak-zalegalizowac-samowole-budowlana/